شیوع بیماری قارچی چالش جدی در جنگل های شمال - وبلاگ هاپرسین

به گزارش وبلاگ هاپرسین، شیوع نوعی بیماری قارچی در نقاطی از رویشگاه های سوزنی برگ در جنگل های شمال چالشی که به تاکید کارشناسان باید از توسعه آن جلوگیری کرد.

به گزارش ایرنا، شیوع این بیماری قارچی بنا به گزارش ها در اسفند ماه سال گذشته و اوایل فروردین ماه سال جاری در سطحی از رویشگاه های سوزنی برگ پیرامون دریاچه ولشت مرزن آباد چالوس و منطقه حسن آباد کجور نوشهر و به تازگی هم در نقاطی از عرصه های طبیعی استان گیلان از جمله منجیل و رودبار مشاهده شده است.

تا به امروز طبق گفته مسوولان امر، نوع این بیماری قارچی تشخیص داده نشده، اما کارشناسان موسسه تحقیقات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در تشخیص اولیه این بیماری اعلام کرده اند که این نوع قارچ به شانکر موسوم است که عناوین مختلفی دارد و کماکان آنالیز ها برای شناسایی نوع این قارچ ادامه دارد برای آنکه بتوان در زمینه پیشگیری، مقابله و مهار این بیماری سازگار با تنوع زیستی جنگل برنامه ریزی و اقدام کرد.

در زمان حاضر به بنا به گفته کارشناس مسوول گیاه شناسی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران - نوشهر این بیماری گستره ای حدود هفت هزار و 400 هکتار از ذخیره گاه ذربین و 15 هزار و 800 هکتار جنگلکاری حوزه منابع طبیعی شهرستان چالوس و گستره ای هم از رویشگاه های سوزنی برگ حوالی روستای حسن آباد کجور نوشهر را در برگرفته و آلوده کرده و متاسفانه سبب خشکیدگی تنه و سرشاخه های این گونه های درختی ارزشمند شده است.

گونه های سوزنی برگ شامل انواع درختان کاج، سرو نقره ای و ذربین می گردد و گونه های که در عرصه های جنگلی غرب مازندران وجود دارد بیشتر از نوع سرو نقره ای و ذربین است.

اثراتی که این بیماری روی این گونه ها بر جای می گذارد سبب خشکیدگی از تاج درخت و به یک سوم انتهای درخت می رسد و در نهایت براثر توسعه بیماری سبب خشکیدگی کامل درخت و نابودی آن می گردد و سطح پراکنش این بیماری هم از اواخر اسفند ماه و اوایل بهار گستره زیادی از عرصه های طبیعی این منطقه آلوده به این بیماری شده است.

سرو نقره ای (Green arizonica Cupressus) در ایران با نام سرو سیمین و سرو آریزونا نیز خوانده می گردد، درختی عمیق و پوست تنه به رنگ قهوه ای مایل به قرمز است این گونه به آتش سوزی بسیار حساس بوده و زیستگاه طبیعی این گونه ارزشمند بیشتر در کوه های جنوب شرقی آریزونا تا جنوب غربی نیو مکزیوکو جنوب کالیفرنیا و شمال مکزیک است و این گونه برای نخستین بار در سال 1334 به باغ نباتات کشاورزی استان البرز وارد شد.

هم اینک کاشت سرو نقره ای و انواع کاج و ذربین در بسیاری از منطقه ها آب و هوایی ایران به عنوان عنصر اصلی درختی بوستان ها، محوطه های سبز، جنگلکاری ها و فضای سبز نواحی صنعتی، حاشیه جاده ها و مزارع به طور گسترده کاربرد دارد.

این قارچ پس از ورود به بافت گیاه میزبان به سیستم آوندی آن وارد شده و باعث مسدود شدن آوند ها و آلودگی گیاه می گردد و از قسمت تاج گیاه به سمت پایین را خشک می نماید و در محل نفوذ قارچ بر روی تنه و شاخه ها به طور معمول زخم هایی ایجاد می گردد و به علت مسدود شدن آوند ها در ناحیه زخم شیره گیاه به صورت صمغ به بیرون تراوش کرده و به هر شکل این قارچ پاتوژن بسیار مخرّبی است و به علت داشتن میزبان های زیاد، حضور آن در فضای سبز نگران نماینده است.

آنالیز های کارشناسان نشان داده این نوع قارچ عامل بیماری روی تعداد زیادی از درختان مثمر و غیرمثمر از جمله گردو، گونه های مختلف مرکبات، اکالیپتوس و توت تاثیر گذاشته و بیماری زا هم است و نتایج این آنالیز ها هم معین کرده این بیماری روی سرو های نقره ای کشور ما از دیرباز تا به امروز اثر گذاشته است.

روند شیوع این بیماری براساس تازه ترین اطلاعات به دست آمده از سوی مسوولان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزدرای استان مازندران - نوشهر به علت بادخیز، رطوبتی و گرم بودن منطقه رو به توسعه است.

یافته های تحقیقاتی نشان داده این بیماری قارچی پس از ورود به بافت گیاه میزبان به سیستم آوندی آن وارد شده و سبب انسداد آوند ها و در نهایت آلودگی گیاه از ناحیه تاج به قسمت پایین شده و تا جایی که گونه درختی را خشک می نماید و در محل نفوذ قارچ به روی تنه و شاخه ها به طور معمول زخم هایی ایجاد می گردد.

به علت مسدود شدن آوند ها در ناحیه زخم شیره گیاه به صورت صمغ به بیرون تراوش می نماید این قارچ در حقیقت پاتوژن (هر عاملی که باعث بیماری گردد) مخربی دارد و به علت داشتن میزبان های زیاد حضور آن در فضای سبز نگران نماینده است چرا که به عنوان عامل بیماری روی تعداد زیادی از درختان مثمر ثمر مانند گردو، مرکبات، اکالیپتوس و توت هم می گردد.

عرصه های زیادی را آلوده است/ کارشناسان در حال تشخیص بیماری هستند

در این ارتباط، کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران - نوشهر گفت: این یبماری برای نخستین بار در اسفند ماه سال گذشته و اوایل بهار در عرصه های جنگلی چالوس گستره ای حدود هفت هزار و 400 هکتار از ذخیره گاه ذربین و 15 هزار و 800 هکتار جنگلکاری حوزه منابع طبیعی این شهرستان و گستره ای هم از رویشگاه های سوزنی برگ حوالی روستای حسن آباد کجور نوشهر را در برگرفته و آلوده کرده و در ماه های اردیبهشت و خرداد گستره این آلودگی بیشتر شده است.

حسین لرزربنی اضافه کرد: تا به امروز طبق گفته مسوولان امر، نوع این بیماری قارچی تشخیص داده نشده، اما کارشناسان موسسه تحقیقات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در تشخیص اولیه این بیماری اعلام کرده اند که این نوع قارچ به شانکر موسوم است که عناوین مختلفی دارد و کماکان آنالیز ها برای شناسایی نوع این قارچ ادامه دارد برای آنکه بتوان برای پیشگیری، مقابله و مهار این بیماری منطبق و سازگار با تنوع زیستی جنگل برنامه ریزی و اقدام کرد.

وی اظهار کرد: این بیماری بی سابقه نبوده و آنالیز ها نشان می دهد که در دهه 80 هم منطقه های از عرصه های جنگلی خطه شمال و غرب مازندران را در برگرفته و آلوده کرده است.

به گفته وی به علت تغییر اقلیم و شرائط آب و هوایی در ماه های اخیر هم این مهمان ناخوانده وارد عرصه های طبیعی شده و متاسفانه سبب خشکیدگی این گونه های نادر و ارزشمند شده و هم اینک بی صبرانه در انتظار پاسخ موسسه تحقیقات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری هستیم که چگونه و به شیوه ای در زمینه پیشگیری، مقابله و مهار این بیماری اقدام کنیم.

تحقیقات ادامه دارد/ شرایط نگران بسیار نماینده است

رییس گروه گیاه شناسی دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در این باره گفت: گزارشی تا این لحظه مبنی بر تشخیص دقیق این نوع بیماری قارچی به دست نیامده و تحقیقات کماکان از سوی کارشناسان موسسه تحقیقات این سازمان ادامه دارد به محض معین شدن بیماری آن موقع می توان برای مهار این بیماری برنامه ریزی و اقدام کرد.

یزدانفر آهنگران اضافه کرد: این بیماری توسعه پیدا کرده چرا که نخستین بار در بخشی از رویشگاه های سوزنی برگ منطقه ذره بین حسن آباد کجور نوشهر، عرصه های جنگلکاری سنار و حوالی دریاچه ولشت مرزن آباد چالوس در اسفند ماه سال گذشته و فروردین سال جاری تحت تاثیر قرار داده و آلوده کرده، اما به تازگی گزارش رسیده این بیماری در جنگل های خطه استان گیلان از جمله منطقه رودبار و منجیل هم سرایت کرده و این شرایط بسیار نگران نماینده است.

این مسوول با اظهار آنکه سطح پراکنش این بیماری در جنگل های شمال گسترده است، اعلام نمود: اگرچه این بیماری به شانکر موسوم است، اما انواع متفاوتی دارد و به علت ناشناخته بودن نوع قارچ نمی توان در این باره قضاوتی کرد، اما درعین حال پس از اعلام نتایج تحقیقات در باره نوع قارچ برنامه ریزی شده تا مدیران مرتبط سازمان را گردهم بیاوریم و آن وقت برای مقابله و مهار این بیماری برنامه ریزی کنیم.

برای مقابله با بیماری باید نهاد های اجرایی مشارکت نمایند

رییس گروه گیاه شناسی دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تاکید نمود: برای مهار و جلوگیری از گشترش این یبماری دیگر دستگاه های اجرایی اعم از شهرداری ها، فرمانداری ها و حتی تشکل های خصوصی حامی منابع طبیعی و محیط زیست هم باید پای کار بیایند چرا که به تنهایی مقابله و مهار این بیماری ممکن نیست.

آهنگران اضافه کرد: این بیماری هم اینک سبب خشکیدگی تنه کامل درخت و نیمی از تاج شاخه های جانبی شده و به عبارتی شانکر همان زخم است که روی تنه ها شکافه های طولی ایجاد می نماید و ترشحات صمغ مانند دارد و رنگ آن هم بیشتر به صورت قهوه ای است که منجر به اختلال آوند ها شده تا اجازه ندهد مواد غذایی به گیاه جنگلی برسد و این بیماری هم اپیدمی است و به خاطر رطوبت، بارندگی، گرمی زیاد باعث ضعف درخت می گردد.

جنگل های هیرکانی با گستره حدود 1.9 میلیون هکتار از آستارا در شمال استان گیلان شروع می گردد و تا گُلی داغی در شرق استان گلستان به طول تقریبی 800 کیلومتر و عرض 20 تا 70 کیلومتر پراکنش دارد بخشی کوچکی از جنگل های هیرکانی هم معادل 20 هزار هکتار در کشور آذربایجان قرار گرفته است.

لزوم انجام تحقیقات علمی مستمر برای حفاظت از جنگل های شمال

جنگل های شمال با قدمت 40 میلیون ساله یکی از ارزشمندترین عرصه های جنگلی ایران و دنیا بنا به گفته برخی کارشناسان به علت بروز انواع آفات و بیماری های ناشی از دخالت عوامل انسانی و تغییرات اقلیمی به مرحله اشباع رسیده که لازم است با انجام تحقیقات علمی برای چالش این زیست بوم راه حل اصولی اتخاذ گردد.

از دیدگاه علوم گیاه پزشکی آنچه که در عرصه های منابع طبیعی (اعم از جنگل ها و مراتع، مراکز فراوری بذر و نهال، ذخیره گاه ها و پارکها) به عنوان آفت و بیماری مطرح می شوند شامل گروهی از موجودات زنده مقیم این عرصه ها و جزیی از این زیست بوم هستند که به 2 گروه عمده تقسیم می شوند.

آفات گیاهی: آفت به آن دسته از موجودات زنده اطلاق می گردد که به طور مستقیم از اندام های مختلف گیاه تغذیه کرده و سبب ایجاد خسارت می شوند و این موجودات بیشترشان شامل برخی از حشرات، کنه ها، جوندگان و نرمتنان هستند.

بیماری های گیاهی: بیماری از نظر تعریف به هر گونه پدیده فیزیولوژیکی غیر طبیعی و مضر گفته می گردد که در اثر مجاورت و تحریک دائم و مستمر یک بیمارگر (عامل بیماری زا) در گیاه ایجاد می گردد عوامل بیمارگر شامل برخی از قارچ ها پارازیت، ویروسها، باکتری ها، نماتد ها هستند و گاهی گیاهان گلدار انگلی (مانند سس و گل جالیز) و نیمه انگلی (متنند لورانتوس، دارواش، ارس واش) نیز به علت خسارتی که به گیاه وارد می نمایند در گروه عوامل بیماری زا مورد مطالعه قرار می گیرند.

جنگل های هیرکانی در شمال ایران هر از چند گاهی دچار طغیان آفات مختلف می گردد که به گفته کارشناسان نابودی بخش های وسیعی از این جنگل های ارزشمند را در پی دارد.

آنالیز ها نشان می دهد بیش از 40 عامل آفت زا در جنگل های شمال وجود دارد که گروه وسیعی از درختان را در برگرفته و برخی گونه های با ارزش نظیر ملج و شب خسب را به حد انقراض نزدیک کرده است.