هنر کاشی هفت رنگ شیراز: میراثی ماندگار در آستانه ثبت ملی - وبلاگ هاپرسین

به گزارش وبلاگ هاپرسین، شیراز، این شهر تاریخی و فرهنگی ایران، نه تنها با باغ‌ها و بناهای شکوهمندش شناخته می‌شود، بلکه به‌واسطه صنایع دستی ارزشمند خود نیز آوازه‌ای جهانی دارد. یکی از این صنایع دستی برجسته، هنر کاشی هفت‌رنگ است؛ هنری که ریشه در تاریخ کهن این سرزمین دارد و با جلوه‌ای از ظرافت و خلاقیت، در بسیاری از آثار معماری اسلامی و ایرانی نمایان است. کاشی هفت‌رنگ شیراز، با ترکیب هفت رنگ خیره‌کننده و نقوشی که روایتگر فرهنگ و مذهب ایرانی است، نه تنها زیبایی بناها را دوچندان می‌کند، بلکه خود به‌عنوان نمادی از هنر اصیل ایرانی شناخته می‌شود. این روزها، تلاش برای ثبت ملی این هنر در میراث فرهنگی ناملموس کشور، بار دیگر اهمیت و جایگاه ویژه آن را یادآور می‌شود.

به گفته معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی استان فارس پرونده هنر کاشی هفت رنگ شیراز به منظور طرح در شورای ثبت میراث فرهنگی ناملموس کشور تهیه می شود.

یکی از مهم ترین صنایع دستی شیراز، کاشی هفت رنگ بوده که نوعی کاشی کاری متعلق به معماری دوران اسلامی است و از کنار هم چیدن کاشی های لعاب دار سفید به ابعاد 15 در 15 و 20 در 20 سانتی متر و رنگ آمیزی با رنگ های مختلف به دست می آید، بعد از طراحی و رنگ آمیزی با لعاب به کوره رفته سپس آماده نصب می شود.

در دوره صفویه کاشی کاری در میان مردم بسیار با ارزش بود، عواملی نظیر استفاده آسان تر و صرف هزینه کمتر برای تولید این صنعت بی بدیل آن را تبدیل به برترین جایگزین برای کاشی معرق کرد.

طراحی و استفاده از این نوع کاشی تاریخچه مشخصی ندارد، اما شواهد به دست آمده حاکی از آن است که در احداث بنای بزرگ و باشکوه تخت جمشید و آثار ساخته شده در دوران هخامنشیان از کاشی هفت رنگ استفاده شده است.

این کاشی ها به خاطر کیفیت بالایی که دارند از مهم ترین صادرات شیراز به استان های دیگر و همچنین به کشورهای حوزه خلیج فارس محسوب می شوند.

هنرمندان خوش ذوق و ماهر شیرازی حدود 80 درصد از کاشی های هفت رنگ به کار رفته در ساخت بقاع متبرکه و مساجد منطقه ها جنوب ایران را درست کرده اند.

این هنر زیبا در مکان هایی نظیر مسجد وکیل، مسجد نصیر الملک و خانه زینت الملوک به کار رفته است.

رنگ های سیاه، سفید، لاجوردی، فیروزه ای، قرمز، زرد و حنایی هفت رنگ متداول و رایج در ساخت این نوع کاشی ها است که عموما در اماکن تاریخی و متبرکه از این نوع کاشی ها زیاد استفاده شده و نسبت به انواع کاشی های دیگر از برتری خاصی برخوردار است.

مهم ترین ویژگی این هنر کیفیت و ترکیبات خاص لعاب در کاشی هفت رنگ شیراز است.

نقش های اصلی این کاشی ها طرح های اسلیمی و موضوعات مذهبی و ملی است.

حیدر علی زاهدیان نژاد معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی استان فارس خاطر نشان کرد:

پرونده هنرکاشی هفت رنگ شیراز به دلیل قدمت و روش تولید اثر، برای طرح در شورای ثبت میراث فرهنگی ناملموس کشور تهیه شده است و امیدواریم با ثبت ملی این هنر، ضمن معرفی بیش از پیش آن، از هنرمندان و صنعتگران شاغل در این عرصه حمایت صورت گیرد.

سخن پایانی:

هنر کاشی هفت‌رنگ شیراز، گنجینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و خلاقیت ایرانی است که در هر قطعه آن می‌توان ردی از هنر اصیل و روح غنی مردم این دیار یافت. این کاشی‌ها، علاوه بر زیبایی بی‌نظیر خود، نقش مهمی در معرفی شیراز به‌عنوان یکی از مراکز هنر و فرهنگ ایران دارند. ثبت ملی این هنر نه تنها اقدامی در راستای حفظ و پاسداشت آن است، بلکه می‌تواند به ارتقای جایگاه هنرمندان و صنعتگران این حوزه و همچنین ترویج بیشتر آن در عرصه‌های ملی و بین‌المللی کمک کند. امید است که با ثبت این میراث ارزشمند، نسل‌های آینده نیز از شکوه و زیبایی این هنر کهن بهره‌مند شوند و آن را زنده نگاه دارند.