8 تیر؛ روز امضای قرارداد صلح ورسای و پایان رسمی جنگ جهانی اول - وبلاگ هاپرسین

به گزارش وبلاگ هاپرسین، تاریخ همواره صحنه‌ مهم‌ترین تحولات انسانی بوده است، و در میان رویدادهای مهم قرن بیستم، پایان جنگ جهانی اول یکی از سرنوشت‌سازترین لحظات تاریخ به شمار می‌رود. در این میان، امضای قرارداد صلح ورسای در 8 تیر 1298 خورشیدی (28 ژوئن 1919 میلادی)، نقطه عطفی در تاریخ جهان بود که راه را برای بازسازی اروپا و جهان پس از جنگی ویرانگر هموار کرد. این قرارداد که در کاخ ورسای پاریس به امضا رسید، پایانی رسمی بر یکی از خونین‌ترین درگیری‌های تاریخ بشر گذاشت و با وضع شرایط سنگین برای آلمان و متحدانش، اثرات گسترده‌ای بر جغرافیا و سیاست جهانی بر جای گذاشت.

امروز روزی است که قرارداد صلح ورسای در سال 1919 میلادی بین متفقین و متحدین در کاخ ورسای امضا شد.

با شکست آلمان و متحدان آن در جریان جنگ جهانی اول، مقدمات امضای قرارداد انتها جنگ و ترک مخاصمه بین طرف های درگیر مهیا شد.

کارشناسان مالی و مالی که پس از انتها جنگ اول جهانی، به حساب هزینه ها و خسارات وارده بر کشورهای متخاصم رسیدگی نموده بودند، خسارات جنگ را بیش از 330 میلیارد دلار برآورد کردند و برای جبران این خسارت، شرایط سنگینی را بر شکست خوردگان تحمیل کردند. در نهایت، شرایط صلح و غرامت جنگی کشورهای مغلوب، در کنفرانس صلح پاریس که از روز 18 ژانویه سال 1919 میلادی تا بیستم ژانویه سال 1920 میلادی بود، معین شد. اولین و مهم ترین قراردادی که در جریان کنفرانس صلح پاریس، تنظیم و امضا شد پیمان صلح وِرسای بود که شرایط صلح با آلمان را معین می کرد.

هنگام تصویب قرارداد ورسای در کنفرانس صلح پاریس، آلمان به یک کشور جمهوری تبدیل شده بود و یک رئیس جمهور سوسیالیست در رأس آن قرار داشت. هم چنین صدراعظم آلمان نیز یک سوسیالیست بود و وقتی که او از مضمون آن قرارداد اطلاع یافت از مقام خود کناره گیری کرد و هیچ یک از وزیران ارشد آلمان نیز حاضر به امضای این قرارداد نشدند. در نتیجه دو عضو درجه دوم دولت آلمان در روز 28 ژوئن 1919 میلادی، قرارداد صلح را در کاخ ورسای امضا کردند. با امضای این قرارداد در کاخ ورسای در حومه پاریس، جنگ جهانی اول به طور رسمی به انتها رسید و نمایندگان آلمان، تمامی مفاد قرارداد 440 ماده ای ورسای را پذیرفتند.

مفاد این عهدنامه در 440 ماده و 15 بخش تنظیم شد. قسمت اعظم معاهده مربوط به جدا کردن بخش هایی از سرزمین آلمان بود. آلزاس و لرن به فرانسه بازگردانده شد. ناحیه اوپن - مالمدی به بلژیک و پزناتی به لهستان داده شده که به وسیله کریدور لهستان به دریا راه می یافت. شهر گدانسک زیر نظر جامعه ملل نهاده شد و اجرای سیاست خارجی و گمرکی آن به عهده لهستان واگذار شد.

معین سرنوشت شلزویگ و سلیسیای علیا موکول به برگزاری همه پرسی شد و عاقبت نیز طبق همه پرسی که در سال 1921 به عمل آمد شلزویگ به دانمارک منضم شد و سلیسیا که 60 درصد مردم به الحاق به آلمان و 40 درصد به الحاق به لهستان رأی دادند طبق تصمیم جامعه ملل یک سوم آن به لهستان و بقیه به آلمان منضم شد.

بندر ممل و کرانه های آن به لیتوانی، هولشتین به چکسلواکی واگذار شد. اتحاد آلمان با اتریش منع شد. سار تحت کنترل جامعه ملل عایدی و راین لند غیرنظامی­ شد. علاوه بر این آلمان تمامی مستعمرات خود را از دست داد. کامرون و قسمتی از توگو به فرانسه و آفریقای شمالی و جنوب غربی آفریقا به انگلستان و جزایر پاسفیک (اقیانوس آرام) به ژاپن واگذار شد تا زیر قیومیت آنها اداره شوند. براساس ماده 22 منشور جامعه ملل قرار شد که اداره این مستعمرات از طرق جامعه ملل به بعضی از قدرت های صاحب تجربه سپرده گردد تا ضمن اداره، مقدمات استقلال آنها را نیز فراهم نمایند.

بعضی بندهای قرارداد صلح ورسای:

• تمامی کشتی های جنگی و تجاری آلمان به انگلستان و فرانسه داده گردد.
• آلمان با هزینه خود برای متفقین کشتی بسازد.
• آلمان باید از تمامی دارایی های خود در سایر کشورها چشم بپوشد.
• آلمان باید 5000 موتور قطار و 150 هزار اتومبیل برای متفقین فراوری کند.
• آلمان باید به مدت 10 سال مقادیر زیادی زغال سنگ به فرانسه، ایتالیا و بلژیک بپردازد.
• متفقین تا 5 سال بر واردات و صادرات آلمان نظارت داشته باشند.
• رودهای الب و اودر و بعلاوه کانال کیل در آلمان بین المللی اعلام گردد.
• علاوه بر این ها آلمان باید 6 میلیارد و 600 میلیون لیره استرلینگ به صورت نقدی غرامت به متفقین بپردازد.
• ناحیه زغال سنگ خیز سار به مدت 15 سال به فرانسه واگذار گردد.
• آلمان می بایست ارتش خود را به یکصد هزار نفر آن هم بدون تانک، سلاح سنگین و خودروهای زرهی کاهش دهد.
• آلمان از حق داشتن زیردریایی و سرباز گیری محروم می گردد.
• آلمان از داشتن نیروی هوایی محروم و نیروی دریایی آن هم به 6 فروند کشتی جنگی و تعدادی رزمناو و اژدر محدود می گردد.
• با وجود این قرارداد آلمان 55 درصد از منابع سنگ آهن، 45 درصد از منابع زغال سنگ، 75 درصد از منابع روی و 57 درصد از منابع سرب خود را از دست داد.

در همین روز:

• ویزا ورود اتباع بحرینی به ایران لغو شد. اعلامیه مشترک انتها مذاکرات ایران و رومانی در تهران و بخارست انتشار یافت (1349 شمسی)
• افتتاح مرکز اسلامی واشینگتن (1957 میلادی)
• روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی
• شب قدر

سخن پایانی:

امضای قرارداد صلح ورسای، گرچه به‌ظاهر پایانی بر جنگ جهانی اول بود، اما بذرهای اختلافات آینده را نیز در دل خود پروراند. مفاد سنگین این قرارداد و تحقیر آلمان، زمینه‌ساز تحولات بعدی و ظهور جنگ جهانی دوم شد. این رخداد تاریخی یادآور اهمیت مدیریت عادلانه صلح و توجه به پیامدهای طولانی‌مدت تصمیمات سیاسی است. به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط عطف قرن بیستم، 8 تیر فرصتی است برای بازخوانی درس‌های تاریخی و تلاش برای پیشگیری از تکرار فجایع انسانی در آینده.